Fitre

Fitre Sadakası: İhtiyacı olan eşyadan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisabı kadar malı, parası bulunan Müslümanın fitre vermesi vacib olur. Nisaba malik değilse fitre vermesi vacib olmaz, fakat vermesi iyidir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
“Sadaka-i fıtr, zenginlerinize bir temizlenmedir. Fakirleriniz de verirse, Allahü teâlâ onlara daha çoğunu verir.” (Ebu Davud) Peygamber aleyhisselam buyurdularki:

-“Sadaka-i fıtr, oruçlunun, uygunsuz sözlerinden hâsıl olan günahları temizler.” (Beyheki)

Diğer üç mezhepte, bir günlük yiyeceği olanın fitre vermesi farzdır. Hadis-i şerifte:
-“Sadaka-i fıtrı, küçük büyük, zengin fakir herkesin vermesi gerekir” buyuruldu. (Ebu Davud)
 

Dinen zengin olmayan herkes, fıtra, zekât alabilir. İhtiyacı olan eşya ve borçlarından fazla olarak, zekât nisabı kadar malı, parası bulunan Müslümanın, fitre vermesi vacib olur. Fitre, zekât alması, haram olur. Fitre nisabına katılacak malın ticaret için olması şart olmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da gerekmez. Hastalık gibi herhangi bir özürden dolayı oruç tutamayan kimsenin de, zenginse fitre vermesi gerekir.

Ticaret için olmayan malların zekâtı verilmez. Gelirleri nisaba dahil edilir.

Nisaba malik olmayan herkes fakir sayılır, zekât alabilir. Nisaba malikse fitre vermesi vacip olur. Asgari maaş alan bir kimse, borçları çıktıktan sonra, nisaba malik ise, zengin sayılır, fitre vermesi gerekir. (Nisap, 96 gr altın veya bu değerde para, ticaret malı demektir.)

Ana babaya, dedeye, büyükanneye, evlada, toruna, hanıma ve kâfire fitre verilmez. Fakir olmak şartıyla geline, damada, kayınvalideye, kayınpedere, kayınbiradere, üvey çocuğa fitre verilir. Hala, amca, dayı, teyze gibi akrabaya fitre vermek daha çok sevab olur. İmameyn’e göre, borçlu ve fakir kimseye, hanımı fitre verebilir. (Mevkufat)
 
Fitre Verilecek Yiyeceklerin Cinsleri Şöyledir:

FITRANIN CİNSİ              MİKTARI (gr)             DEĞERİ  (TL)    

Buğday                            1750 gr                       ……………….
Un                                    1750  gr                       ………………
Arpa                                 3500 gr                        ………………
Kuru üzüm                       3500 gr                      ………………..
Hurma                              3500 gr                      ………………..

Not: Bu yiyeceklerin kendileri yerine tutarları hesap edilerek paraları verilir.
Un, kuru üzüm ve hurmanın kalitelisinden fıtra vermek durumunda olanlar onların fiyatlarını gözönünde bulundurarak fıtrelerini hesap etmelidir.
Ayrıca bu yiyecek cinslerinin kendileri değişmeyip fiyatları değişken olduğu için, fiyatlarını belirtmedik..

 
SORU: Fitre ne zaman vacip olur?
CEVAP: Sadaka-i fıtr, Ramazan bayramının birinci günü fecrin doğuşundan itibaren vacib olursa da, bundan önce de, bundan sonra da verilebilir. Ramazanın içinde vermekle fakirlerin ihtiyaçları önceden karşılanmış olur.

SORU: Fitre kimlere verilir, kimlere verilmez, zekatın hükümleri fitrede de geçerli mi?
CEVAP: Evet. Yani zekattaki gibi:
Ana babaya, dedeye, büyük anneye, evlada, toruna, hanıma ve kâfire fitre verilmez. Fakir olmak şartı ile kardeşe, geline, damada, kayınvalideye, kayınpedere, kayınbiradere, üvey çocuğa, üvey babaya, üvey anneye fitre verilir. Hala, amca, dayı, teyze, kardeş, kardeş çocuğu gibi akrabaya fitre vermek daha çok sevap olur. İmameyne göre, borçlu ve fakir kimseye, hanımı fitre verebilir. (Mevkufat)

SORU: Fitredeki vekalet, zekattaki gibi mi?
CEVAP: Evet.

SORU: Zekat gibi, fitreyi de hediye diye vermek caiz mi?
CEVAP: Evet.

SORU: Hurma ile iftar eden fitresini hurmadan mı vermelidir?
CEVAP: Hayır. Yılın çoğunda yediği şeyden verir.

SORU: Telefonda vekalet olur mu?
CEVAP: Olur. E-maille de olur.

SORU: 4 kişinin adam başı 1750 gram un vererek toplam 7 kilogram ile bir kişiye vekalet vererek fitresini ödemesi doğru olur mu?
CEVAP: Doğrudur.

SORU: Bir kişiye verip (ya da daha sonra vermek üzere anlaşıp) bu parayla payıma düşen miktarda un alarak dilediğine dilediğin kadar adıma fitre olarak vermeye seni vekil tayin ettim dersek o da kabul ettim dese bu şekilde verilen fitre caiz midir?
CEVAP: O adam da un alıp verirse mesele yok. Daha kolay yol: 15- 20 kişinin vekaleti alınıp, alınan para ile bir çeyrek altın alınıp fakire verilirse bu iş halledilmiş olur.

SORU: Fitre sadece fakirlere mi verilir?
CEVAP: Evet.

SORU: Fakirler için arkadaşımdan vekil olarak fitre nasıl alabilirim?
CEVAP: Zenginlerin vekili de olabilirsin, fakirlerin de. Bir fakirden vekalet alırsın. Yani fitremi almak ve dilediğin yere harcamak üzere seni vekil ettim der, sen de herkesten fitre alıp dilediğin yere verirsin.

SORU: Eşimin ve akıl baliğ olmamış çocuklarımın onlardan habersiz ve vekaletsiz fitrelerini verebilir miyim?
CEVAP: Eşiniz ve çocuklarınıza bakmak mecburiyetinde olduğunuz için habersiz verebilirsiniz.

SORU: Ağabeyimin ve evli kız kardeşimin fitresini onlardan habersiz verebilir miyim?
CEVAP: Veremezsiniz. Bir kimse, kendi malından, başkası için fitre verince, o önceden emretmiş ise, caiz olur. Emri ile vermemiş ise, sonradan razı olsa da, caiz olmaz. Onların malı veya parası ile vermiş ise, razı olunca caiz olur. Yahut onların sizi, (Sadaka-i fıtramı vermek üzere seni vekil ettim) demeleri gerekir.

SORU: Beş kişinin fitrelerini vermek üzere vekilim. Fitreleri toplu olarak mı yoksa herbiri için ayrı ayrı mı vermeliyim?
CEVAP: Hepsini birden verebilirsiniz.

SORU: Şafii mezhebinde olan kimse ne kadar ve nasıl fitre vermesi gerekir?
CEVAP: 1680 gram buğday, pirinç, hurma, nohut, peynir verilebilir. Bunların yerine kağıt para verilemediği gibi altın ve gümüş de verilemez. Ayrıca sekiz sınıfa verilmesi gerekir. Üç sınıfa verilmesini caiz gören âlimler de varsa da bu üç sınıfı bulmak çok güçtür, yok gibidir. Onun için Hanefi mezhebi taklit edilerek vermelidir.

SORU: Geçmiş senelerde verilmeyen fitreler verilir mi? Verilirse nasıl verilir?
CEVAP: Verilir. Kaza edilmiş olur. Aynen altın olarak verilir.

SORU: Seferde olduğum için oruç tutamadım. Fitre vermem gerekir mi?
CEVAP : Bir özrü sebebi ile oruç tutmayanın da, sadaka-i fıtr vermesi gerekir.

SORU: Anne karnındaki çocuğun fitresini vermek gerekir mi?
CEVAP: Verilmez.

SORU: Nisap miktarı param var fakat 1 sene dolmadı, fitre vermem gerekiyor mu?
CEVAP: Fıtra için bir sene gerekmez. O an nisaba malikseniz vereceksiniz.

SORU: Ramazan ayında bayram namazından önce verilmesi gereken fitreyi, caiz olmayan kişilere verdiğini bayramdan sonra öğrenen bir kişinin ne yapması gerekir?
CEVAP: Yeniden bir fakire verir.

Sual: Zekatım fitrelerimizle birlikte bir çeyrek altın tutuyor. Bir çeyrek altını hem zekatım için hem de fitrelerim için verebilir miyim?
CEVAP: Evet verilir.

SORU: Fitreyi fazla vermek iyi olur mu?
CEVAP: Elbette.

SORU: Zekat ve fitre aynı kişiye verilebilir mi?
CEVAP: Evet.

Başkasının Fitresini Vermek:
SORU: Bir kimse, yanında kalan ana babasının ve âkil bâliğ olan oğlunun fitresini, onlardan habersiz verse, caiz olur mu?
CEVAP: Sonradan bildirmek şartıyla caiz olur.

Delinin Fitresi:
SORU: Delinin, fitre vermesi gerekir mi?
CEVAP: Evet, malı varsa fitresi kendi malından verilir. Velisi vermezse, deli iyileşirse, eski fitrelerini de kendisi verir. İyileşmezse, zaten sorumlu olmaz. (Dürr-ül-muhtar)

Yolcu Fitre Verir mi?
SORU: Seferi yani yolcu olan kimsenin, nisaba malikse fitre vermesi gerekir mi?
CEVAP: Evet, gerekir.

Çocukların fıtrası Vermesi:
SORU: Büluğa ermemiş küçük çocuk veya deli zenginse fıtralarını, babası, bunların parasından mı verir?
CEVAP: Şart değil. Baba kendi parasından da verebilir veya bunların malı varsa, fıtralarını kendi mallarından verebilir. Eğer velisi vermezse, zengin çocuk büyüdüğü zaman, deli iyileşince eski fıtralarını da kendileri verir. Büluğa ermemiş çocuğun malı yoksa, bunun fıtrasını babası, kendi fıtrasıyla birlikte verir. Yani kendisi zenginse verir. Büluğa ermiş çocuklarının fıtralarını vermesi gerekmez. (S. Ebediyye)

SORU:S. Ebediyye’de, Cevhere kitabından alarak diyor ki: (Sadaka-i fıtr olarak, arpa, buğday yerine kıymetleri kadar altın, gümüş veya fülus, yani bakır, bronz para (kâğıt para) ve her çeşit mal verilebilir.)
İhtiyaç hâlinde, fıtrayı bu kavle göre, kâğıt para olarak vermekte mahzur var mıdır?
CEVAP: Mahzur yoktur.